Proverbs -23- సామెతలు

1. నీవు ఏలికతో భోజనము చేయ కూర్చుండినయెడల
నీవెవరి సమక్షమున నున్నావో బాగుగా యోచించుము.
 When thou sittest to eat with a ruler, consider diligently what is before thee;

2. నీవు తిండిపోతువైనయెడల
నీ గొంతుకకు కత్తి పెట్టుకొనుము.
 and put a knife to thy throat if thou be a man given to appetite.

3. అతని రుచిగల పదార్థములను ఆశింపకుము
అవి మోసపుచ్చు ఆహారములు.
 Be not desirous of his dainties, for they are deceitful meat.

4. ఐశ్వర్యము పొంద ప్రయాసపడకుము
నీకు అట్టి అభిప్రాయము కలిగినను దాని విడిచిపెట్టుము.
 Labor not to be rich; cease from thine own wisdom.

5. నీవు దానిమీద దృష్టి నిలిపినతోడనే అది లేకపోవును
నిశ్చయముగా అది రెక్కలు ధరించి యెగిరిపోవును.
పక్షిరాజు ఆకాశమునకు ఎగిరిపోవునట్లు అది ఎగిరి పోవును.
Wilt thou set thine eyes upon that which is not? For riches certainly build themselves wings; they fly away as an eagle toward the heavens.

6. ఎదుటివాని మేలు ఓర్చలేనివానితో కలిసి భోజనము చేయకుము
వాని రుచిగల పదార్థముల నాశింపకుము.
 Eat thou not the bread of him that hath an evil eye, neither desire thou his dainty meats;

7. అట్టివాడు తన ఆంతర్యములో లెక్కలు చూచుకొను వాడు
తినుము త్రాగుము అని అతడు నీతో చెప్పునే గాని
అది హృదయములోనుండి వచ్చు మాట కాదు.
 for as he thinketh in his heart, so is he. "Eat and drink," saith he to thee, but his heart is not with thee.

8. నీవు తినినను తినినదానిని కక్కి వేయుదువు
నీవు పలికిన యింపైన మాటలు వ్యర్థములగును.
 The morsel which thou hast eaten shalt thou vomit up, and lose thy sweet words.

9. బుద్ధిహీనుడు వినగా మాటలాడకుము
అట్టివాడు నీ మాటలలోని జ్ఞానమును తృణీకరించును.
Speak not to the ears of a fool, for he will despise the wisdom of thy words.

10. పురాతనమైన పొలిమేర రాతిని తీసివేయకుము
తలిదండ్రులు లేనివారి పొలములోనికి నీవు చొరబడ కూడదు
 Remove not the old landmark, and enter not into the fields of the fatherless;

11. వారి విమోచకుడు బలవంతుడు
ఆయన వారిపక్షమున నీతో వ్యాజ్యెమాడును.
 for their Redeemer is mighty; He shall plead their cause against thee.

12. ఉపదేశముమీద మనస్సు నుంచుము
తెలివిగల మాటలకు చెవి యొగ్గుము.
 Apply thine heart unto instruction, and thine ears to the words of knowledge.

13. నీ బాలురను శిక్షించుట మానుకొనకుము
 బెత్తముతో వాని కొట్టినయెడల వాడు చావకుండును
 Withhold not correction from the child, for if thou beatest him with the rod, he shall not die.

14. బెత్తముతో వాని కొట్టినయెడల
పాతాళమునకు పోకుండ వాని ఆత్మను నీవు తప్పించెదవు.
 Thou shalt beat him with the rod, and shalt deliver his soul from hell.

15. నా కుమారుడా, నీ హృదయమునకు జ్ఞానము లభించిన యెడల
నా హృదయముకూడ సంతోషించును.
 My son, if thine heart be wise, my heart shall rejoice, even mine;

16. నీ పెదవులు యథార్థమైన మాటలు పలుకుట విని నా అంతరింద్రియములు ఆనందించును.
 yea, my reins shall rejoice when thy lips speak right things.

17. పాపులను చూచి నీ హృదయమునందు మత్సరపడకుము
నిత్యము యెహోవాయందు భయభక్తులు కలిగి యుండుము.
Let not thine heart envy sinners, but be thou in fear of the LORD all the day long.

18. నిశ్చయముగా ముందు గతి రానే వచ్చును
నీ ఆశ భంగము కానేరదు.
 For surely there is a reward, and thine expectation shall not be cut off.

19. నా కుమారుడా, నీవు విని జ్ఞానము తెచ్చుకొనుము
నీ హృదయమును యథార్థమైన త్రోవలయందు చక్కగా నడిపించుకొనుము.
 Hear thou, my son, and be wise, and guide thine heart in the way.

20. ద్రాక్షారసము త్రాగువారితోనైనను
మాంసము హెచ్చుగాతినువారితోనైనను సహవాసము చేయకుము.
Be not among winebibbers, among riotous eaters of flesh;

21. త్రాగుబోతులును తిండిపోతులును దరిద్రులగుదురు.
నిద్రమత్తు చింపిగుడ్డలు ధరించుటకు కారణమగును.
 for the drunkard and the glutton shall come to poverty, and drowsiness shall clothe a man with rags.

22. నిన్ను కనిన నీ తండ్రి ఉపదేశము అంగీకరించుము
నీ తల్లి ముదిమియందు ఆమెను నిర్లక్ష్యము చేయకుము.
 Hearken unto thy father that begot thee, and despise not thy mother when she is old.

23. సత్యమును అమ్మివేయక దాని కొని యుంచుకొనుము
జ్ఞానమును ఉపదేశమును వివేకమును కొని యుంచుకొనుము.
Buy the truth and sell it not, also wisdom and instruction and understanding.

24. నీతిమంతుని తండ్రికి అధిక సంతోషము కలుగును
 జ్ఞానముగలవానిని కనినవాడు వానివలన ఆనందము నొందును.
 The father of the righteous shall greatly rejoice, and he that begetteth a wise child shall have joy in him.

25. నీ తలిదండ్రులను నీవు సంతోషపెట్టవలెను
నిన్ను కనిన తల్లిని ఆనందపరచవలెను.
 Thy father and thy mother shall be glad, and she that bore thee shall rejoice.

26. నా కుమారుడా, నీ హృదయమును నాకిమ్ము
నా మార్గములు నీ కన్నులకు ఇంపుగా నుండనిమ్ము,
My son, give me thine heart, and let thine eyes observe my ways;

27. వేశ్య లోతైన గొయ్యి పరస్త్రీ యిరుకైన గుంట.
 for a whore is a deep ditch, and a strange woman is a narrow pit.

28. దోచుకొనువాడు పొంచియుండునట్లు అది పొంచియుండును
అది బహుమందిని విశ్వాసఘాతకులనుగా చేయును.
 She also lieth in wait as for a prey, and increaseth the transgressors among men.

29. ఎవరికి శ్రమ? ఎవరికి దుఃఖము?
ఎవరికి జగడములు? ఎవరికి చింత?
ఎవరికి హేతువులేని గాయములు?ఎవరికి మంద దృష్టి?
Who hath woe? Who hath sorrow? Who hath contentions? Who hath babbling? Who hath wounds without cause? Who hath redness of eyes?

30. ద్రాక్షారసముతో ప్రొద్దుపుచ్చువారికే గదా
కలిపిన ద్రాక్షారసము రుచిచూడ చేరువారికే గదా.
 They that tarry long at wine, they that go to seek mixed wine.

31. ద్రాక్షారసము మిక్కిలి ఎఱ్ఱబడగను
గిన్నెలో తళతళలాడుచుండగను
త్రాగుటకు రుచిగా నుండగను దానివైపు చూడకుము.
 Look not thou upon the wine when it is red, when it giveth his color in the cup, when it moveth itself aright.

32. పిమ్మట అది సర్పమువలె కరచును
కట్లపామువలె కాటువేయును.
 At the last it biteth like a serpent and stingeth like an adder:

33. విపరీతమైనవి నీ కన్నులకు కనబడును
నీవు వెఱ్ఱిమాటలు పలుకుదువు
 Thine eyes shall behold strange women, and thine heart shall utter perverse things.

34. నీవు నడిసముద్రమున పండుకొనువానివలె నుందువు
ఓడకొయ్య చివరను పండుకొనువానివలె నుందువు.
 Yea, thou shalt be as he that lieth down in the midst of the sea, or as he that lieth upon the top of a mast.

35. నన్ను కొట్టినను నాకు నొప్పి కలుగలేదు
నామీద దెబ్బలు పడినను నాకు తెలియలేదు
నేనెప్పుడు నిద్ర మేల్కొందును? మరల దాని వెదకుదును అని నీవనుకొందువు.
. "They have struck me," shalt thou say, "and I was not sick! They have beaten me, and I felt it not! When shall I awake? I will seek it yet again!"